توکن چیست به زبان ساده + آشنایی با انواع توکن و کاربردهایشان

با گسترش فناوری بلاک چین و ظهور ارزهای دیجیتال، بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری تنوع بیشتری پیدا کردند. بازار ارزهای دیجیتال از جمله بازارهای سرمایه‌گذاری پر سود است که در میان افراد علاقه‌مند به فناوری‌های روز و بازارهای مالی طرفداران زیادی دارد. طی سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران زیادی با هدف کسب سود به سمت این بازار رفته‌اند.

به دلیل نوسانات بسیار زیاد، این بازار سود و ضررهای کلانی را با خود به همراه دارد. برای اینکه بتوانید از پتانسیل رشد این بازار استفاده کنید، لازم است با برخی اصول پایه آن آشنا باشید. توکن از مفاهیم اصلی و مهم در حوزه ارزدیجیتال به شمار می‌آید که در این مقاله به طور مفصل به معرفی آن خواهیم پرداخت.

آشنایی با توکن

اصطلاح «توکن» (Token) به نوعی دارایی دیجیتال اشاره دارد که از ویژگی حفظ ارزش و انتقال به دیگران برخوردار است. توکن ابزار دیجیتالی است که بر روی بلاک چین رمزگذاری می‌شود. می‌توان گفت که توکن همان ارزدیجیتال با ویژگی‌های منحصر به فرد است. توکن‌ها از ابزارهای مبادله‌ای محسوب می‌شوند که بلاک چین خاصی ندارند. طراحان توکن می‌توانند از بلاک چین‌های قوی که عملکرد خوبی از خود نشان داده‌اند برای ساخت توکن‌های جدید استفاده کنند.

توکن‌ها اغلب به منظور جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌ها استفاده می‌شوند و معمولا از طریق فرایند عرضه اولیه (ICO) ایجاد، توزیع، فروخته و به گردش در می‌آیند.

با وجود اینکه تعداد ارزهای دیجیتال فورک شده یا مشتق شده از بیت کوین و اتریوم در عرضه اولیه ۲۰۱۷ زیاد بود. اولین توکنی که از طریق ICO معرفی شد، «مسترکوین» (Mastercoin) بود که توسط فردی به نام ویلت خلق و در ژانویه ۲۰۱۲ توسط انجمن بیت کوین معرفی شد. ویلت وایت پیپر این توکن را با عنوان «بیت کوین دوم» رونمایی کرد.

مسترکوین یکی از اولین پروژه‌هایی بود که استفاده از لایه‌های مختلف بلاک چین را برای بهبود عملکرد یک ارز دیجیتال توصیف کرد. این پروژه ارزش مستر کوین را به ارزش بیت کوین مرتبط می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه می‌تواند برای پرداخت به توسعه‌دهندگان از این وجوه استفاده کند تا راهی برای کاربران ایجاد کند که از مسترکوین‌های خود کوین‌های جدیدی بسازند.

کاربرد توکن

توکن‌ها به توسعه‌دهندگان و طراحان ارزدیجیتال این امکان را می دهند تا بدون نیاز به ایجاد یک بلاک چین اختصاصی، ارزدیجیتال بسازند. با امکان ساخت توکن،‌ فرایند ساخت توکن سریع‌تر، کم هزینه‌تر و ساده‌تر خواهد شد.

به عنوان برخی از مهم‌ترین کاربردهای توکن می‌توان به اطمینان از امنیت شبکه، مالکیت دارایی‌های دیجیتال، ‌استفاده به عنوان پاداش شرکت‌کنندگان شبکه، به عنوان روشی برای پرداخت در معاملات قراردادهای هوشمند و در رای‌گیری‌های شبکه اشاره کرد.

توکن‌ها به منظور تسهیل قراردادهای هوشمند در شبکه‌های بلاک‌چینی مانند اتریوم کدگذاری شده‌اند؛ برخی از آن‌ها قابلیت انتقال از یک زنجیره به زنجیره دیگر را دارند. بهتر است بدانید که توکن‌ها در برنامه‌ها یا کدهای رایانه‌ای خوداجرایی (self-executing) جاسازی شده‌اند و می‌توانند بدون پلتفرم شخص ثالث فعالیت کنند.

انوع توکن

توکن‌ها انواع مختلفی دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان توکن‌های قابل تعویض (Fungibility Token)، توکن‌های غیرقابل تعویض (Non fungible Token)، امنیتی (Security Token)، کاربردی (Utility Token) و حاکمیتی (Governance Token) را نام برد.

همانطور که ذکر شد، توکن یک دارایی دیجیتال بر بستر بلاک چین است که برای اهداف مختلف و با ویژگی‌های مختلف طراحی شده‌اند. در ادامه این مقاله به معرفی برخی از انواع توکن‌ها و بررسی کاربرد آن‌ها می‌پردازیم.

توکن‌های قابل تعویض (Fungibility Token)

همه توکن‌ها به دو نوع قابل تعویض یا قابل تبدیل (توکن‌های مثلی) و توکن‌های غیرقابل تعویض یا غیرقابل تبدیل (توکن‌های غیرمثلی) تقسیم می‌شوند. قابلیت fungibility به این معناست که یک توکن از دیگری قابل تشخیص نیست و میتواند با دیگری تعویض شود.

این ویژگی نه تنها برای انواع توکن‌ بلکه برای هر ارز فیات یا ارزی که دارای عملکردی شبیه پول است و ارزش را به طور مساوی بین همه توزیع می کند، تعریف شده است.

توکن‌های غیرقابل تعویض (Non fungible Token)

در سال‌های اخیر، با رشد و توسعه فضای بلاک چین و ارزهای دیجیتال، ‌توکن‌های غیرقابل تعویض یا غیرمثلی (NFT) به بازار کریپتو معرفی شدند. این نوع توکن‌ها به منظور معامله آثار هنری طراحی شدند و رفته رفته، بازار پررونقی پیدا کردند. در حال حاضر، با گسترش بازی‌های کسب درآمد Play to Earn و ظهور دنیای جدید متاورس،‌ این نوع توکن‌ها محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.

توکن‌های امنیتی (Security Token)

«توکن‌های امنیتی» (Security Token) که به «توکن‌های اکوئیتی» (Equity Token) نیز شهرت دارند به عنوان سندی برای اثبات مالکیت یک سهم در ارزهای دیجیتال عمل می‌کنند. توکن امنیتی در اصل یک گواهی سهام دیجیتالی‌ست که مالکیت کاربر را در شبکه بلاک چین نشان می‌دهد.

توکن‌های کاربردی (Utility Token)

«توکن‌های کاربردی» (Utility Token) از محبوب‌ترین انواع توکن‌های مثلی هستند. مشهورترین نوع آن‌ها Ether توکن بومی شبکه اتریوم است که کلیه معاملات و قراردادهای هوشمند موجود در شبکه «اتریوم» (Ethereum) را تامین می‌کند. توکن اتریوم به عنوان وسیله پرداخت استفاده می‌شود؛ با این وجود، هدف اصلی آن استفاده در بلاک چین است.

این توکن‌ها بیشتر به عنوان ابزاری برای جمع‌آوری کمک‌های مالی یک پروژه بلاک چینی استفاده می‌شود و همچنین یک دارایی برای افرادی است که این توکن را خریداری کردند. افراد به این امید که این پروژه به سود برسد، این توکن ها را خریداری می‌کنند.

در حالت کلی، هدف کلی توکن‌های کاربردی این است که به یک پروژه قدرت ببخشند. هرچه تقاضای پروتکل بیشتر باشد، ارزش توکن و پروژه به طور کلی بالاتر می‌رود.

توکن‌های حاکمیتی (Governance Token)

«توکن حاکمیت» (Governance Token) معمولا با هدف توزیع بین افراد جامعه پشتیبان یک پروژه ساخته می‌شوند.  توکن حکمرانی نوعی دارایی رمزنگاری است که به دارندگان آن حق تصمیم‌گیری و شرکت در رای‌گیری در مورد پروتکل پروژه، محصول و ویژگی‌های آن را می‌دهد. دارندگان این توکن با استفاده از حق رای خود قادر خواهند بود بر تصمیمات درون پروژه مانند تصمیم‌گیری در مورد ویژگی جدید، تغییر مدل‌های توزیع توکن و حتی بازسازی خود سیستم حاکمیت تاثیر بگذارند.

تفاوت کوین و توکن

برخی افراد ممکن است به اشتباه واژه‌های توکن و کوین را به جای یکدیگر استفاده کنند؛ این در حالی‌ست که این‌ها به هیچ عنوان شبیه هم نیستند. با وجود اینکه ساخت و مبادله کوین‌ها و توکن‌ها بر روی بلاک چین اجرا می‌شود، تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد.

کوین‌ها به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش و تبادل آن عمل می‌کنند. استخراج کوین از طریق مکانیزم اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) امکان‌پذیر است. بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و کاردانو (ADA) نمونه‌هایی از کوین هستند که شبکه‌های بلاک چین خاص خود را دارند.

در مقابل، توکن برای پروژه‌های غیرمتمرکز بر روی بلاک‌ چین‌‌های موجود (معمولا اتریوم، مشهورترین بلاک چین برای پروژه‌های غیرمتمرکز) نه بلاک چین‌های اختصاصی خود، ساخته می‌شوند. توکن‌ها کاربردهای مختلفی دارند که در دسته‌بندی‌های توکن‌های حاکمیت، امنیت، کاربردی و … قرار می‌گیرند. توکن کرونوس (CRO)، وری وری سیمپل فایننس (VVS) و یونی سواپ (UNI) مثال‌هایی برای این شکل از توکن‌ها هستند.

سخن پایانی

توکن‌ها از مفاهیم اصلی و مهم در بحث فناوری ارزهای دیجیتال و بلاک چین هستند که گاهی به اشتباه تعریف می‌شوند. توکن‌ها ابزاری هستند که برای مبادله و انتقال ارزش بین شبکه‌ها، اپلیکیشن‌ها و کاربران به کار می‌روند. توکن‌ها به صورت دیجیتالی در شبکه‌های بلاک چین ذخیره می‌شوند.

همچنین توکن‌ها انواع مختلفی دارند که هر یک برای کارکرد خاصی طراحی شده‌اند. برای اینکه در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت موفقی داشته باشید، لازم است با مفاهیم و اصول آن به خوبی آشنا شوید. برای این منظور سعی کردیم در این مقاله مفهوم توکن و انواع آن را به زبان ساده توضیح دهیم.