اگر پیگیر اخبار ارزهای دیجیتال باشید، مطمئنا اخبار منتشر شده در مورد قطعی شبکه‌هایی مانند سولانا و اپتوس را شنیده‌اید. دلیل این قطعی‌های پی در پی طراحی یکپارچه بلاکچین این شبکه‌هاست. این شبکه‌ها با تراکنش‌های پیچیده و تقاضای بالای کاربران به مشکل برمی‌خورند و نمی‌توانند این موارد را مدیریت کنند. خوشبختانه با طراحی بلاکچین‌های ماژولار این قطعی‌ها پایان می‌یابد و بازدهی و پویایی شبکه‌های بلاکچین افزایش پیدا می‌کند. یکی از بلاکچین‌های جدید ماژولار که توانسته محبوبیت بالایی پیدا کند، شبکه سلستیا است که با افزایش مقیاس‌پذیری و پایین نگه داشتن هزینه تراکنش‌ها، عملکرد فنی بی‌نظیری را به نمایش گذاشته است. در این مقاله به معرفی Celestia و نحوه کارکرد آن می‌پردازیم و با رمزارز بومی آن یعنی TIA بیشتر آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
سلستیا چیست؟
سلستیا یک شبکه Data Availability یا در دسترس بودن داده‌های (DA) ماژولار است که به طور ایمن با تعداد کاربران مقیاس‌پذیر می‌شود و راه‌اندازی بلاکچین را برای هر کسی آسان می‌کند. این شبکه به وسیله کیت توسعه کازمس (Cosmos SDK) ساخته شده است.
رول آپ‌ها و راهکارهای لایه دو از Celestia به عنوان شبکه‌ای برای انتشار و در دسترس قرار دادن داده‌های تراکنش برای دانلود استفاده می‌کنند. DA سلستیا با توان عملیاتی بالا می‌تواند به راحتی با یک گره سبک تایید شود. با ماژولار کردن استک یا پشته بلاکچین، هر کسی می‌تواند بلاکچین خود را بدون نیاز به مجموعه تایید کننده‌ها (ولیدیتورها) راه‌اندازی کند.
این شبکه به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد که به راحتی شبکه‌ها و برنامه‌های سفارشی‌سازی شده‌ای را ایجاد یا پورت کنند که از مکانیسم‌های اجرای تراکنش‌های همان شبکه استفاده می‌کنند. پلتفرم‌هایی با موتورهای اجرایی متنوع می‌توانند به راحتی با Celestia ادغام شوند تا از مکانیسم توافق و ویژگی‌های امنیتی آن استفاده کنند و در عین حال ویژگی‌های موتور خود را حفظ کنند.
پروژه Celestia ابتدا در سال ۲۰۱۹ با نام LazyLedger تاسیس شد و در ژوئن ۲۰۲۱ به سلستیا تغییر نام داد. با این تغییر نام تجاری، سلستیا قصد دارد به یک شبکه اجماع جهانی تبدیل شود. این شبکه توسط Celestia Labs توسعه یافته است و همچنین توسط بنیاد Celestia پشتیبانی می‌شود.
نحوه کار شبکه سلستیا
توسعه‌دهندگان بلاکچین می‌توانند راه‌حل‌ها و برنامه‌های خود را با استفاده از موتورهای اجرایی دلخواه خود برنامه‌ریزی کنند؛ سپس می‌توانند این برنامه‌ها را به Celestia منتقل کنند تا به مکانیسم اجماع شبکه و بررسی در دسترس بودن داده‌ها دسترسی داشته باشند. توسعه‌دهندگان از این طریق به فرآیندهایی که برای بلاکچین‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز dApps حیاتی هستند، به راحتی دسترسی پیدا می‌کنند. علاوه‌براین توسعه‌دهندگان می‌توانند از زبان‌های برنامه‌نویسی و محیط‌های اجرایی مورد نظر خود استفاده کنند.
در لایه اجماع اساسی، Celestia از روش الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌کند. در ابتدا، فرآیند اعتبارسنجی بلوک توسط ۱۰۰ گره انجام می‌شود و در آینده این تعداد افزایش پیدا خواهد کرد. این پلتفرم همچنین از انتقال ریسک از یک گره به گره دیگر پشتیبانی می‌کند. در همین حال، لایه در دسترس بودن داده (DA) به صورت پیوسته داده‌های معتبر را در سراسر شبکه توزیع و ذخیره می‌کند. لایه DA شامل دو ویژگی اصلی است:
- نمونه‌گیری در دسترس بودن داده (DAS)
- درختان مرکل با فضای نام (NMT)
از طرفی دو نوع گره برای ایمن‌سازی زنجیره بلوکی سلستیا فعالیت می‌کنند: گره‌های در دسترس بودن داده‌ها و گره‌های اجماع یا تاییدکننده. گره‌های در دسترس بودن داده بیشتر به سه نوع تقسیم می‌شوند:
- گره سبک (Light Node): به انجام نمونه‌گیری داده‌ها کمک می‌کنند.
- گره کامل (Full Node): همه داده‌ها را ذخیره می‌کنند و اثبات تقلب را به گره‌های سبک ارسال می‌کنند.
- گره پل (Bridge Node): برای اتصال لایه در دسترس بودن داده Celestia و لایه اجماع عمل می‌کنند.
طراحی ماژولار Celestia، آن را به محیطی عالی برای استفاده از رول آپ‌ها تبدیل می‌کند و راه‌اندازی راه حل‌های رول آپ خوشبینانه (Optimistic)، دانش صفر (ZK) و مستقل را ممکن می‌سازد.
ویژگی‌های کلیدی سلستیا
در مورد ویژگی‌های کلیدی سلستیا، می‌توان به سه قابلیت نمونه‌گیری در دسترس بودن داده‌ها (Data Availability Sampling)، درختان مرکل با فضای نام (Namespaced Merkle Trees) و رول آپ‌های مستقل (Sovereign Rollups) اشاره کرد. در ادامه به بررسی این سه ویژگی خواهیم پرداخت.
نمونه‌گیری در دسترس بودن داده‌ها
لایه نمونه‌گیری در دسترس بودن داده‌ها (DAS) با استفاده از گره‌های سبک برای بررسی عمومی و معتبر بودن داده‌های تراکنش، به افزایش امنیت بلاکچین کمک می‌کند. به این ترتیب، این مفهوم از ذخیره‌سازی داده متمایز شده است که از بازیابی داده‌های تراکنش تاریخی پشتیبانی می‌کند.
شبکه دسترس‌پذیری داده ماژولار سلستیا از فناوری DAS برای اطمینان از یکپارچگی داده‌های شبکه استفاده می‌کند. به لطف این فناوری، گره‌های سبک Celestia تنها به یک زیرمجموعه کوچک از داده‌های تراکنش کلی نیاز دارند، تا اعتبار کلی بلوک‌های ارسال شده به شبکه را تایید کنند؛ این بدان معنا است که هر کسی یک اتصال اینترنت فعال داشته باشد، می‌تواند به راحتی یک گره سبک را روی Celestia اجرا کند. زیرا قدرت محاسباتی بسیار کمی برای تایید داده‌ها مورد نیاز است. این باعث افزایش مقیاس‌پذیری شبکه می‌شود؛ زیرا با افزایش تعداد گره‌های سبک، داده‌های بیشتری را می‌توان برای تایید بارگذاری کرد.
درختان مرکل با فضای نام (NMT)
یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد سلستیا، درختان مرکل با فضای نام (NMT) است. درختان مرکل را می‌توان به‌عنوان شاخص‌ها یا جدول‌هایی از محتوای داده‌های زنجیره بلوکی در نظر گرفت که برای اطمینان از اعتبار داده‌ها استفاده می‌شوند. برخلاف درختان مرکل استاندارد، NMTهای سلستیا یک فضای نام (پارتیشن) جداگانه برای هر برنامه جداگانه در پلتفرم رزرو می‌کنند. به لطف این مدل، هر برنامه در سلستیا باید فقط داده‌های خود را دانلود کند و می‌تواند داده‌های سایر برنامه‌ها را نادیده بگیرد. این کار کارایی بررسی اعتبار داده‌ها را در سلستیا افزایش می‌دهد.
رول آپ‌های مستقل
طراحی ماژولار سلستیا به پروتکل‌های جمع‌آوری اجازه می‌دهد تا مستقل از لایه‌های اجماع مشترک و در دسترس بودن داده‌ها عمل کنند؛ در حالی که امکان استقلال کامل در سطح اجرا را فراهم می‌کند. چنین مجموعه‌هایی که به صورت خودگردان عمل می‌کنند، «مستقل» نامیده می‌شوند.
در سلستیا، مجموعه‌های مستقل می‌توانند به‌جای تکیه بر قراردادهای هوشمند، بلوک‌های خود را مستقیما به عنوان داده‌های خام روی زنجیره ارسال کنند. به جای اینکه بلوک‌ها بر روی لایه‌های اجماع Celestia و در دسترس بودن داده‌ها محاسبه شوند، مجموعه‌های مستقل محاسبات را انجام می‌دهند. در اصل، هر مجموعه رول آپ مستقل، شبیه یک شبکه مستقل لایه ۱ است.
تیم سازنده شبکه سلستیا
همانطور که گفته شد، شبکه سلستیا برای توسعه شبکه خود، از کیت توسعه کازمس استفاده کرده است؛ بنابراین عجیب نیست که برخی از اعضای اصلی شبکه سلستیا، مرتبط با پروژه‌های بلاکچین کازمس باشند. در ادامه اعضای اصلی سلستیا را معرفی می‌کنیم.
- مصطفی البسام (Mustafa Al-Bassam): البسام دارای مدرک دکترا در رشته مقیاس‌پذیری بلاکچین از دانشگاه UCL است. او یکی از بنیان‌گذاران Chainspace است که توسط فیس بوک خریداری شد. او در حال حاضر مدیر عامل سلستیا است.
- اسماعیل خوفی (Ismail Khoffi): او سابقا در بنیاد Tendermint و Interchain مهندس ارشد بوده است. او در حال حاضر مدیر ارشد فناوری سلستیا است.
- جان ادلر (John Adler): ادلر خالق مفهوم و فناوری رول آپ‌های خوشبینانه است که سابقا به عنوان محقق مقیاس‌پذیری در شرکت ConsenSys مشغول به کار بوده است. ادلر سمت مدیر ارشد درآمد را در سلستیا برعهده دارد.
- نیک وایت (Nick White): وایت مدیر ارشد اجرایی سلستیا را بر عهده دارد. او هم‌بنیانگذار هارمونی بوده و دارای مدرک دکترا از دانشگاه استنفورد است.
سرمایه‌گذاران سلستیا
سلستیا توسط برخی از بزرگ‌ترین نام‌ها در این فضا، از جمله Bain Capital Crypto و Polychain Capital حمایت می‌شود، که منجر به جمع‌آوری سرمایه سری A و B در اکتبر ۲۰۲۲ شد و ۵۵ میلیون دلار برای پروژه جمع‌آوری کرد. سایر سرمایه‌گذاران قابل توجه در این دور شامل Coinbase Ventures، Delphi Digital، Placeholder، Jump Crypto و Galaxy بودند. البته پیش از این مرحله سرمایه‌گذاری در تاریخ سوم مارس ۲۰۲۱ با شرکت بایننس لبز صورت گرفت که در طی آن مبلغ ۱.۵۹ میلیون دلار جمع‌آوری شد.
معرفی توکن TIA
TIA ارز دیجیتال بومی Celestia است. این توکن می‌تواند توسط توسعه‌دهندگان برای پرداخت هزینه دسترسی به لایه در دسترس بودن داده مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توان از آن برای پرداخت هزینه گس در شبکه استفاده کرد. سایر عملکردهای حیاتی توکن TIA شامل استیکینگ و حاکمیت است. قابل ذکر است، برخلاف برخی از بلاکچین‌ها، فرایند استیکینگ از حاکمیت در سلستیا جدا است. برای مشارکت در حاکمیت، فقط باید یک هولدر TIA باشید. شما می‌توانید TIA را به عنوان یک تاییدکننده یا نمایندگی‌دهنده در نظر بگیرید و برای ایمن‌سازی شبکه جوایزی کسب کنید.
مجموع عرضه اولیه تخصیص یافته TIA یک میلیارد است که حدود ۱۶۵ میلیون آن در حال حاضر در گردش است. TIA یک توکن با سقف عرضه نیست. نرخ تورم سالانه آن از ۸ درصد در سال اول شروع می‌شود، اما در هر سال ۱۰ درصد کاهش می‌یابد تا به ۱.۵ درصد برسد.
عرضه اولیه یک میلیاردی به شرح زیر توزیع شده است:
- ۲۰ درصد برای عموم، از جمله ۶ درصد برای Genesis Drop
- ۲۶.۸ درصد به تحقیق و توسعه اکوسیستم
- ۱۹.۷ درصد به سرمایه‌گذاران اولیه سری A و B
- ۱۵.۹٪ به مرحله Seed
- ۱۷.۶٪ به تیم مشارکت‌کننده اصلی اولیه
ایردراپ ارز دیجیتال TIA
اولین مرحله ایردراپ سلستیا که به Genesis Drop شهرت یافته، بین طیف گسترده‌ای از کاربران فعال در بلاکچین توزیع شد. تعداد توکن‌های توزیع شده ۶۰ میلیون ارز دیجیتال TIA بود که با شرایط زیر توزیع شد:
- کاربران فعال ۱۰ رول آپ مطرح اتریوم مانند آپتیمیسم، آربیتروم و غیره که بیش از ۵۰ دلار موجودی در کیف پول خود داشتند
- استیکرهای کازمس و Osmosis
- توسعه‌دهندگان گیت هاب سلستیا
طبق نظر کاربران فعال در حوزه ایردراپ ارز دیجیتال، ممکن است کاربرانی که به هولد و استیک رمزارز TIA اقدام کرده‌اند، دوباره مشمول دریافت ایردراپ شوند. از طرفی نگهداری از ارزهای ATOM و OSMO نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. البته به احتمال زیاد استفاده از شبکه سلستیا مطمئن‌ترین راه برای دریافت احتمالی در آینده خواهد بود.
نحوه خرید و فروش و نگهداری از توکن TIA
کاربران علاقه‌مند به خرید و فروش ارز دیجیتال TIA، می‌توانند به وسیله صرافی‌هایی مانند بایننس، کوین بیس، کوکوین، بای بیت و OKX به بازار معاملاتی کوین TIA دسترسی داشته باشند. صرافی غیرمتمرکز Osmosis نیز امکان خرید و فروش این رمزارز را مهیا کرده است.
برای نگهداری توکن TIA، می‌توان از انواع کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند لجر و ترزور و والت‌های نرم‌افزاری مانند تراست ولت، اتمیک ولت و متامسک استفاده کرد.
سلستیا؛ راهکاری برای ساخت بلاکچین شخصی
همانطور که مطالعه کردید، شبکه سلستیا با طراحی ماژولار خود باعث افزایش مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌های گس برای کاربران می‌شود. این شبکه امکان ایجاد بلاکچین‌های شخصی را به توسعه‌دهندگان می‌دهد، تا به واسطه آن بتوانند برنامه‌های غیرمتمرکز خود را راه‌اندازی کرده و از مقیاس‌پذیری بالای شبکه استفاده کنند. توکن TIA نیز نقش اساسی در اکوسیستم سلستیا ایفا می‌کند و امکان کسب سود و شرکت در رای‌گیری‌های حاکمیتی را به کاربران می‌دهد. در این مقاله به صورت کامل شبکه سلستیا و توکن بومی آن را معرفی کردیم و با ویژگی‌ها و نحوه کار آن آشنا شدیم.
