طبق قوانین دولت‌ها، هرگونه درآمد شامل مقدار مشخصی مالیات است که باید به دولت پرداخت شود. بازار فارکس در ایران نیز کاربران زیادی را جذب خود کرده است و شاید شما نیز سوالاتی درباره مالیات بر درآمد فارکس داشته باشید. با ما همراه باشید تا در این مقاله، به بررسی میزان مالیات فارکس در ایران بپردازیم.
میزان مالیات بر درآمد فارکس در ایران
طبق ماده 131 قانون مالیات‌های تقسیم، درآمد حاصل از تمامی فعالیت‌های اقتصادی ازجمله فعالیت در بازار فارکس شامل مالیات می‌شود. برای راحتی کار بیشتر مردم، این قانون به‌صورت پلکانی تصویب شده و اجرا می‌شود. نرخ‌های تصویب شده این قانون به‌صورت زیر هستند:
- درآمدهای حاصل از فعالیت اقتصادی تا سقف 288 میلیون ریال برای حمایت از کسب و کارهای کوچک و فعالیت‌های اقتصادی خرد، از مالیات معاف هستند.
- درآمدهای بین 288 تا 500 میلیون ریال دارای نرخ مالیات 15 درصد هستند.
- درآمدهای بین 500 میلیون تا 1 میلیارد ریال دارای نرخ مالیات 20 درصد هستند.
- درآمدهای بیشتر از 1 میلیارد ریال، دارای نرخ مالیات 25 درصد هستند.
تا پیش از سال 1390، فعالیت فارکس مانند دیگر فعالیت‌های مالی به‌صورت رسمی شناخته می‌شد و دارای چهارچوب قوانین مشخصی بود. در همین سال نیز سازمان بورس اوراق بهادار تهران فعالیت در فارکس را ممنوع اعلام کرد که تأثیرات زیادی روی قوانین مالیاتی مربوط به سود حاصل از این بازار داشت.
با اعلام رئیس سازمان امور مالیاتی مبنی بر عدم محدودیت ورود ارز به کشور و نبود نگرانی بابت پرداخت مالیات ارزی در سال 2023، قوانین ایران برای فعالیت در بازارهای ارزی مانند فارکس دستخوش مقداری تغییر شد. بااین‌حال، کماکان فعالیت در بازارهای ارزی در ایران ابهامات قانونی زیادی دارد.
عوامل موثر در محاسبه مالیات فارکس
چندین عامل مختلف در محاسبه مالیات فارکس نقش دارند:
سود و ضرر خالص
برای تعیین سودده یا ضررده بودن فعالیت در بازار فارکس، باید به‌صورت کامل تمامی موارد سودده یا ضررده را بررسی کرد. این موارد شامل کارمزد کارگزاری (بروکر) استفاده شده، کارمزدهای مربوط به نقل و انتقال، ضررهای ناشی از نوسانات قیمت ارز، سود دریافتی از هر معامله و… هستند.
با جمع و تفریق سود و زیان حاصل از فعالیت خود در بازار فارکس، می‌توانید به درصد سود یا زیان خالص خود در بازه زمانی مورد بررسی برسید. باید توجه داشته باشید که در محاسبه سود و زیان خالص، باید به تمامی موارد با هر مقدار هزینه توجه داشته باشید.
تسعیر ارز
یکی دیگر از عواملی که به‌صورت مستقیم روی میزان مالیات بر درآمد فارکس اثر می‌گذارد، نرخ تسعیر ارز است. برای درک بهتر این موضوع، باید ابتدا نگاهی به خود تسعیر داشته باشیم. تسعیر در لغت به‌معنای قیمت‌گذاری و نرخ نهادن می‌باشد، اما استفاده اصلی از این لغت و مفهوم آن، در بازارهای مالی ازجمله فارکس است.
به‌زبان ساده، به فرآیند تبدیل نرخ ارز حاصل از معامله به ارزی دیگر، تسعیر گفته می‌شود که شباهت زیادی با تبدیل ارز دارد. بااین‌حال، تفاوت اصلی تسعیر ارز و تبدیل ارز، در نوع تبدیل است. در تبدیل ارز، واحد پول دارایی تغییر می‌کند، اما در تسعیر ارز، دارایی ثابت و بدون تغییر می‌ماند و فقط مبنای ارزیابی آن تغییر می‌کند.
نرخ تسعیر توسط سازمان امور مالیاتی محاسبه می‌شود. برای محاسبه نرخ تسعیر در سود معاملات از فارکس، معمولا از نرخ رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی استفاده می‌شود، اما درواقع بسیاری از معاملات با نرخ تسعیر متفاوتی انجام می‌شوند. تفاوت نرخ تسعیر، باعث تغییر در میزان مالیات می‌شود.
تورم
نرخ تورم، یکی از عوامل بسیار مهم و موثر در امور مالی، به‌ویژه در محاسبه مالیات است. در کشور ایران، نرخ تورم به‌صورت سالانه بسیار بیشتر از سایر کشورهای دنیاست که چالش‌های مختلفی را برای محاسبه دقیق میزان مالیات برای معامله‌گران به‌وجود می‌آورد.
برای محاسبه میزان سود واقعی و درنتیجه محاسبه مالیات فارکس براساس این سود واقعی، باید نرخ تورم نیز درنظر گرفته شود. با درنظر گرفتن نرخ تورم، می‌توان میزان سود واقعی و حقیقی هر معامله‌گر در فارکس را محاسبه و بااستفاده از آن، میزان مالیات بر این سود را حساب کرد.
نحوه نگهداری سود
در کشور ایران مانند بسیاری از کشورها، دولت به حساب بانکی و اطلاعات بانکی هر شخص دسترسی دارد و درصورت فرار مالیاتی، می‌تواند فرد مجرم را شناسایی و دستگیر کند. ترید در بازار فارکس نیز یکی از موارد مشمول مالیات است و افراد باید مالیات حاصل از معامله در این بازار را بپردازند.
بااین‌حال، بازار فارکس به‌صورت بین‌المللی فعالیت دارد و از طرفی، ارز ریال و حساب‌های بانکی ایرانی در این بازار زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. درصورتی که فرد معامله‌گر سود حاصل از فعالیت در فارکس را در حساب بانکی ایرانی خود نگهداری نکند، طبیعتا مشمول مالیات نخواهد شد.
شاید در نگاه اول این کار فرار مالیاتی و جرم به‌نظر برسد، اما بسته به قوانین و بازارهای رسمی شناخته شده در هر کشور، پرداخت مالیات جزئیات خاص خود را دارد. در کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا و کشورهای اروپایی، بازار فارکس به‌صورت رسمی توسط دولت‌ها شناخته می‌شود و قوانین سفت و سختی برای مالیات فارکس در این کشورها وجود دارد. اما در کشور ایران، بازار فارکس هنوز به‌عنوان یک بازار رسمی شناخته نشده است و عدم شفافیت درباره سود حاصل از این بازار، تأثیری بر تعهدات مالیاتی اشخاص ندارد.
نحوه گزارش سود معاملات فارکس
برای محاسبه سود واقعی حاصل از معاملات فارکس، ابزارها و فرمول‌های مختلفی در اختیار شما قرار دارند و می‌توانند در تهیه گزارشات مالیاتی برای فعالیت در فارکس به شما کمک کنند.
برای محاسبه سود حاصل از فعالیت خود در فارکس، می‌توانید از دو روش استفاده کنید:
۱- محاسبه دستی
روش اول، محاسبه این سود به‌صورت دستی بااستفاده از درصد و پیپ است. در این روش شما برای هر معامله بااستفاده از درصد (تغییرات نرخ ارز) و پیپ (کوچک‌ترین تغییر قابل توجه در نرخ ارز) می‌توانید سود حاصل از هر معامله را محاسبه کنید.
۲- استفاده از ابزار
روش محاسبه دستی، بسیار ساده است و برای هر معامله می‌توان از آن استفاده کرد، اما در این روش نمی‌توان به‌صورت دقیق و کامل سود هر معامله را محاسبه کرد. برای محاسبه دقیق‌تر و باجزئیات سود خود در فارکس، می‌توانید از ابزارهای مناسب استفاده کنید:
- متاتریدر 5 (Metatrader 5)
- متاتریدر 4 (Metatrader 4)
- سی تریدر (cTrader)
- تریدینگ ویو (TradingView)
- نینجا تریدر (NinjaTrader)
کارنامه معاملاتی چیست؟
به گزارش معاملات فارکس استیتمنت (Statement) یا کارنامه معاملاتی نیز می‌گویند. این گزارش شامل بخش‌های مختلفی مانند سود و زیان خالص و ناخالص، سرمایه از دست رفته، تعداد معاملات انجام شده و… است که به شما قابلیت بررسی کامل و دقیق تمامی معاملات خود در بازار در طول یک بازه زمانی خاص را می‌دهد.
گزارش معاملاتی و گزارش سود قابل محاسبه در هر تایم فریمی هستند، اما توصیه می‌شود که آن‌ها را به‌صورت 6 ماهه یا یک ساله تهیه کنید تا بتوانید به‌خوبی عملکرد خود در بازار را بررسی کنید. استیتمنت فعالیت شما توسط ابزارهایی که بالاتر اشاره کردیم قابل دریافت هستند. این استیتمنت‌ها شامل بخش‌های مختلفی هستند:
- Gross Profit: سود ناخالص حاصل از پوزیشن‌هایی که درحال سود بسته شده‌اند.
- Gross Loss: ضرر ناخالص حاصل از پوزیشن‌هایی که درحال ضرر بسته شده‌اند.
- Total Net Profit: سود یا ضرر خالص.
- Profit Factor: حاصل تقسیم سود ناخالص بر ضرر ناخالص + کمیسیون.
- Drawdown: نشان دهنده میزان سرمایه از دست رفته.
- Relative Drawdown: میزان سرمایه از دست رفته به‌صورت درصد.
- Maximal Drawdown: میزان ضرر حساب پس از چندین معامله نسبت به سرمایه اولیه.
- Absolute Drawdown: میزان خالص Drawdown از سرمایه اولیه تا سرمایه لحظه‌ای.
- Total Trades: تعداد کل معاملات انجام شده در بازه زمانی انتخاب شده.
جریمه‌های مالیاتی و روش‌های جلوگیری از آن‌ها
فرار از مالیات، یک کار مجرمانه به‌حساب می‌آید و تبعات زیادی برای فرد دارد. برای فعالیت‌های اقتصادی که به‌صورت رسمی توسط یک دولت مشخص شده‌اند، میزان نرخ مالیات مشخصی تعیین می‌شود و درصورت عدم پرداخت مالیات تعیین شده، جرائم مختلفی برای فرد مجرم درنظر گرفته می‌شود؛ از جمله:
- حبس
- ممنوع‌الخروجی
- مسدود شدن حساب‌های بانکی
- جرائم نقدی مانند پرداخت درصدی از اصل مالیات علاوه‌بر مبلغ مالیات تعیین شده
بااین‌حال، در کشور ایران، فعالیت‌های اقتصادی با ارزها ازجمله فعالیت در بازار فارکس، به‌صورت کامل به رسمیت شناخته نمی‌شوند و شامل قوانین سفت و سختی برای مالیات مانند کشورهای توسعه‌یافته نیستند. درنتیجه درصورت عدم شفافیت مالیاتی برای فعالیت در بازار فارکس، جریمه خاصی درنظر گرفته نشده است.
بااین‌حال، بازار فارکس یکی از چندین بازار بین‌المللی و بزرگ جهان است و بسیاری از کشورها این بازار را به‌صورت کامل به رسمیت می‌شناسند؛ به این معنا که قوانین مختلفی برای فرار مالیاتی و عدم پرداخت مالیات بر درآمد فارکس در این کشورها وضع شده است.
مالیات فارکس در دیگر کشورها
یکی از عوامل مهم در انتخاب بهترین کشور برای تریدرهای فارکس، مالیات بر درآمد فارکس در این کشورهاست. در ادامه مالیات فارکس در کشورهای دیگر را بررسی می‌کنیم.
مالیات فارکس در آمریکا
به‌صورت کلی بین 10 تا 40 درصد میزان سود بسته به جزئیات فعالیت هر معامله‌گر به‌عنوان مالیات در آمریکا دریافت می‌شود.
مالیات بر درآمد فارکس در آمریکا، به دو صورت کوتاه و بلندمدت محاسبه می‌شود:
- مالیات کوتاه مدت: به سودهایی تعلق دارد که معامله‌گر در مدت کمتر از یک سال دریافت کرده است.
- مالیات بلندمدت: برای سودهایی در مدت بیشتر از یک سال درنظر گرفته می‌شود.
شیوه کلی محاسبه مالیات در آمریکا بسته به میزان سود هر معامله‌گر، مدت زمان فعالیت و مدت زمان نگهداری دارایی متفاوت است و به روش‌های مختلفی انجام می‌شود.
مالیات فارکس در انگلستان
در این کشور، قوانین مالیاتی مختلفی برای معامله‌گران فارکس درنظر گرفته شده است. قانون اول، میزان درآمد اولیه از فارکس است که تا سقف چندین هزار یورو، مالیاتی ندارد.
برای درآمدها و سودهای بیشتر از چندین هزار یورو، بسته به میزان درآمد و نوع فعالیت (معامله به‌صورت عادی، حرفه‌ای یا گروهی به‌عنوان شرکت) مالیاتی بین 10 تا 20 درصد درنظر گرفته شده است.
میزان مالیات در این کشور نسبتا کم تعیین شده که به معامله‌گران کمک زیادی می‌کند.
مالیات فارکس در کانادا
طبق قوانین کانادا، هر فعالیت اقتصادی با درآمد کمتر از 200 دلار مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود و فارکس نیز در دسته این فعالیت‌های افتصادی قرار می‌گیرد. درصورت معامله در فارکس به‌صورت حرفه‌ای و دریافت بیش از 200 دلار سود، بسته به میزان سود، مالیات بین حدود 15 تا 35 درصد باید پرداخت شود.
مالیات فارکس در آلمان
معامله در فارکس در کشور آلمان نیز یک فعالیت اقتصادی رسمی به‌شمار می‌رود و به همین دلیل، قوانین مالیاتی مختلفی برای سود حاصل از فارکس در این کشور وضع شده است. عواید سرمایه به‌صورت کلی شامل 25 درصد مالیات در آلمان است که برای سود در معاملات فارکس نیز لحاظ می‌شود.
نرخ مالیات دیگر در این کشور، مالیات همبستگی است که درحال حاضر با نرخ 5.5 درصد از 25 درصد مالیات عواید سرمایه محاسبه می‌شود. با محاسبه این مالیات، مالیات فارکس در آلمان به حدود 26.3 درصد می‌رسد.
توصیه‌هایی برای کاهش مالیات فارکس
پس از آشنایی کلی با قوانین مربوط به مالیات فارکس در کشورهای مختلف ازجمله ایران، حالا باید به بررسی توصیه‌هایی برای کاهش مالیات بر درآمد فارکس برای معامله‌گران بپردازیم:
- شفافیت در اعلام درآمدها: ارقام درآمدهای حاصل از فعالیت خود در فارکس را به‌صورت دقیق و مشخص در جایی نگهداری کنید تا بتوانید درصورت نیاز مالیات بر این درآمد را محاسبه کنید.
- نگهداری اسناد و مدارک: برای جلوگیری از مشکلات مالیاتی، تمامی اسناد و مدارک مربوط به فعالیت خود در فارکس را تا حداقل 5 سال به‌صورت کامل نگهداری کنید.
- استفاده از مشاوره حقوقی: قوانین مربوط به مالیات دارای پیچیدگی‌های بسیاری بوده و نیازمند وقت و مطالعه زیادی است. با مشاوره با یک فرد حقوق‌دان و آشنا با جزئیات قوانین مالیاتی، می‌توانید به‌خوبی ابهامات خود درباره مالیات بر درآمد فارکس خود را برطرف کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله، به بررسی مالیات بر درآمد فارکس در ایران، عوامل موثر در محاسبه این مالیات، توصیه‌هایی برای کاهش مالیات فارکس و مقایسه مالیات فارکس در ایران با دیگر کشورها داشتیم. آشنایی با قوانین مالیاتی، یکی از اصول مهم در فعالیت در بازارهای مالی به‌شمار می‌رود و برای فعالیتی بدون مشکل و قانونی، باید با قوانین مالیاتی هر کشور برای فعالیت‌های اقتصادی آشنا باشید.
