باوجود رشد جمعیت طی دهه‌های اخیر در ایران و دیگر کشورهای جهان، خانواده‌های امروزی در مقایسه با گذشته کمتر به فرزندآوری تمایل نشان می‌دهند. بر اساس آمارها، در ایران در حال حاضر ۱۴٫۴ درصد از خانواده‌ها بدون فرزند و ۱۸٫۹ درصد از آنها تک‌فرزند هستند. افزایش سطح تحصیلات و تغییر نگرش‌ها و سبک زندگی (داشتن تمایلات رفاه‌طلبانه به‌جای پذیرفتن مسئولیت تربیت فرزندان) ازجمله دلایلی هستند که به‌باور محققان، زمینه‌ساز این روند تازه شده‌اند. اما بررسی‌ها نشان از آن دارد که بخش اعظم خانواده‌ها مشکلات مالی و نداشتن آمادگی از لحاظ اقتصادی را یکی از علت‌های اصلی این مسئله می‌دانند.
حقیقت این است که بزرگ کردن فرزندان هم مثل هر مسئله دیگری در زندگی دشواری‌های ویژۀ خود را دارد و با داشتن رویکرد مناسب، می‌توان از پس آن برآمد. کسانی که آرزو دارند فرزندان خودشان را بزرگ کنند و موفقیت و سلامتی آنها را ببینند، نباید دربرابر این آماروارقام دلهره‌آور وا بدهند. در این مطلب از چند راه‌حل کاربردی برای کاهش هزینه های بزرگ کردن فرزندان صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
۱. بیشتر از حد توان‌تان برای خرید خانه هزینه نکنید
طبق برآوردها، حدود ۲۹ درصد از هزینه بزرگ کردن فرزندان به خانه و خرج‌های مرتبط با آن مربوط است. وام‌ها، مالیات، پول آب و برق و گاز و اثاثیه خانه همه در شمار خرج‌های مرتبط با خانه قرار می‌گیرند.
به‌مرور که خانواده‌مان بزرگ‌تر می‌شود، به فکر به‌روزکردن خانه و خرید خانه بزرگ‌تر می‌افتیم. در این میان، هزینه‌هایی را متحمل می‌شویم که ممکن است تا سال‌های سال نتوانیم زیر بارشان قد راست کنیم. با این کار خودمان را تحت فشار مالی‌ای می‌گذاریم که در درجهٔ اول اجتناب‌پذیر بوده است.
برای آنکه گرفتار این فشار مالی نشویم، باید این چند نکته را به خاطر داشته باشیم:
- اقساطی که برای وام‌های بانکی پرداخت می‌کنیم، بیشتر از ۲۵ درصد از حقوق ماهیانه نشود؛
- پیش از خرید خانهٔ بزرگ‌تر، هزینهٔ به‌روزسازی، تعمیرات و خرید اثاثیهٔ جدید را هم برآورد کنیم و در نظر داشته باشیم؛
- اگر توانش را در خود نمی‌بینیم، در مناطق گران‌قیمت شهری خانه نگیریم و از این حیث، انتخاب معقول‌تری داشته باشیم.
فرضا اگر صاحب دو فرزند هستید، لزوما نباید در خانه‌تان برای هر کدام اتاق خواب مجزایی داشته باشید. در چنین شرایطی می‌توانید تخت‌خواب دوطبقه‌ای در همان تک اتاق خانه بگذارید. شاید وقتی کنار هم باشند بهتر بخوابند و به‌علاوه، این نزدیکی میان‌شان رابطهٔ عمیق‌تری به وجود می‌آورد که تا پایان عمر پایدار می‌ماند.
شاید مسئله‌ای به همین سادگی بتواند شما را مجاب کند که در حال حاضر و با شرایط فعلی نیازی به نقل مکان به خانه‌ای بزرگ‌تر نیست.
۲. صرف غذا در رستوران را محدود به مناسبت‌های ویژه کنید
حدود ۱۸ درصد از هزینه های بزرگ کردن فرزندان به خرج غذا و خوراک مربوط می‌شود. اگر بتوانیم در این رابطه کمی ابتکار عمل داشته باشیم و صرفه‌جویی کنیم، تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در کاهش هزینه‌ها خواهیم گذاشت.
کسی منکر این نمی‌شود که خوردن غذا در رستوران‌ها آرامش‌بخش است و لحظات خوشی را به ارمغان می‌آورد؛ اما این مسئله چیزی از هزینه‌های قابل‌ملاحظهٔ آن کم نمی‌کند. با یک حساب سرانگشتی و مقایسه هزینه غذایی که بیرون می‌خوریم با هزینه‌ای که برای خوردن غذا در خانه برای‌مان آب می‌خورد، می‌توان پی برد که در طول سال چقدر از این لحاظ جا برای صرفه‌جویی وجود دارد.
برای صرفه‌جویی در هزینه‌های مرتبط با غذا و خوراکی این چند نکته را به خاطر داشته باشید:
- ناهار مدرسهٔ فرزندان و محل کار را خودتان شب قبل آماده کنید؛
- بیشتر در رستوران‌هایی غذا بخورید که بنا به دلایلی تخفیف شامل حال‌تان می‌کنند (فرضا طرف قرارداد محل کارتان هستند)؛
- تا جای ممکن، خودتان در خانه غذا بپزید.
صرف غذا در رستوران و بیرون از خانه را تا جای ممکن محدود به مناسبت‌های خاص مثل جشن تولدها یا سالگرد ازدواج کنید. با زیاده‌روی در رفتن به رستوران، نه‌تنها کنترل هزینه‌ها را از دست می‌دهیم، برای چنین مناسبت‌هایی هم دیگر کار چندان معناداری نمی‌توانیم بکنیم.
این نکته را باید در نظر داشت که خرید غذاهای آماده هم هزینه‌های مربوط به این بخش را بیشتر می‌کند. البته انتخاب‌هایی مثل این بیشتر مختص والدینی است که سرشان حسابی شلوغ است و کمتر برای آشپزی وقت پیدا می‌کنند. این دسته از والدین هم با درنظرداشتن چند نکتهٔ زیر می‌توانند به کم‌کردن هزینه‌های این بخش کمکی کرده باشند:
یک روز کامل (یا حداقل یک نصف روز) را صرف آشپزی کنید
بسته به اینکه چقدر مشغله داشته باشید، می‌توانید یک روز در ماه یا یک روز در هفته را به آشپزی اختصاص بدهید. غذای زیادی بپزید و در فریزر بگذارید. به این صورت، روزهای دیگری که فرصت آشپزی ندارید، از خرید غذای آماده یا سفارش غذا بی‌نیاز می‌شوید؛ به‌علاوه، از این غذا برای ناهار مدرسهٔ فرزندان هم می‌توانید استفاده کنید.
دوبرابر غذا بپزید
هر وقت برای آشپزی فرصت پیدا کردید، دوبرابر مواد موردنیاز را استفاده کنید. نیمهٔ اضافی غذا را هم در فریزر بگذارید.
ازقبل برای غذای روزهای پرمشغله برنامه‌ریزی کنید
فهرستی هفتگی برای خودتان داشته باشید و در آن روزهای پرمشغله را مشخص کنید و برای‌شان از همان غذای فریزشده کنار بگذارید. در غیر این صورت وقتی در چنین روزهایی به خانه بیایید، مجبور می‌شوید ساده‌‌ترین راه را انتخاب کنید: سفارش غذا از بیرون.
۳. خودروی کارکردهٔ قابل‌اطمینانی بخرید
خودروی نویی که می‌خریم، بعد از پنج سال استفاده، حدود ۶۰ درصد ارزشش را از دست می‌دهد. فرضا خودرویی که ۶۰ میلیون تومان برای خریدش هزینه کرده باشیم، بعد از پنج سال کمتر از ۳۰ میلیون تومان ارزش خواهد داشت. نظر به این مسئله، خرید خودروی نو، وقتی دست‌وبال‌مان چندان باز نباشد، سرمایه‌گذاری چندان معقولی نیست.
حمل‌ونقل حدود ۱۵ درصد از کل هزینه‌های لازم برای بزرگ کردن فرزندان را در بر می‌گیرد. خرید خودروی کارکرده‌ای که قابل‌اطمینان باشد و خیلی خرج روی دست‌مان نگذارد، راهکاری هوشمندانه برای کاهش هزینه‌ها است.
اگر بخواهیم خودروی مجلل‌تری بگیریم و بر نو بودن آن اصرار داشته باشیم، احتمالا مجبور به وام‌گرفتن خواهیم شد. این مسئله در بلندمدت فشار مالی را زیاد می‌کند. همین‌که خودرو به‌گونه‌ای باشد که بچه‌ها در آن احساس راحتی بکنند کفایت می‌کند.
۴. به ساده‌گرایی رو بیاورید و آن را الگوی خود قرار دهید
اسباب‌بازی، لباس و اقلام دیگری مثل اینها عامل هزینه‌ساز مهم دیگری هستند، به‌ویژه زمانی که اولین سال‌های حضور فرزندان است. «بابا این رو می‌خوام»، «مامان اون رو می‌خوام»: این درخواست‌های مکرر بچه‌ها گاهی تمامی ندارد و اگر بخواهیم همهٔ اینها را برآورده کنیم، احتمالا آخر برج چیزی ته جیب‌مان باقی نمی‌ماند و خانه هم پر می‌شود از چیزهای به‌دردنخور.
ساده‌گرایی [(مینی‌مالیسم، به کمینه‌گرایی هم برگردانده شده است)] می‌تواند مسیری باشد رو به آزادی مالی، شخصی و ذهنی. با کم‌کردن اشیا و اقلام مختلف موردنیازمان بیشتر و بیشتر خودمان را از بند مصرف‌گرایی رها می‌کنیم. فرزندان‌مان هم که کمی عقل‌رس شوند، پی خواهند برد که چقدر این رهایی آرامش‌بخش و خوب است و الگوی‌مان را دنبال می‌کنند.
این چند توصیه را در این مورد به خاطر داشته باشید:
- با فرزندان‌تان تمامی لباس‌ها و اسباب‌بازی‌ها را بیرون بریزید و بی‌استفاده‌ها را به دیگران ببخشید؛
- به‌ازای هر لباس یا اسباب‌بازیِ نویی که به خانه می‌آورید، یکی از قدیمی‌ها را باید بفروشید، به دیگری ببخشید یا دور بریزید؛ این سیاست را در دستور کارتان قرار بدهید؛
- تا جای ممکن سعی کنید اسباب‌بازی‌ها و لباس‌های بی‌استفاده را در سایت‌های خریدوفروش اجناس دست‌دوم بگذارید.
۵. هزینه‌های مربوط به مراقبت و نگهداری از کودکان را تا جای ممکن کاهش دهید
شهریه پیش‌دبستانی یا مهدکودک و یا هزینه استخدام پرستار کودک می‌تواند سرسام‌آور باشد: حدود ۱۵ درصد از کل هزینه‌های لازم برای بزرگ کردن فرزندان به این موارد اختصاص پیدا می‌کند.
والدینِ شاغل برای آنکه به کارشان برسند، به این خدمات نیاز دارند؛ اما جایگزین‌هایی برای کاهش هزینه‌های مربوط به این بخش می‌توان در نظر گرفت:
ماندن یکی از والدین در خانه
اگر حقوق دریافتی یکی از دو شخص سرپرست خانوار چندان زیاد نباشد، بهتر است فعلا به‌کلی از کار کناره بگیرد و خودش وظیفهٔ مراقبت از بچه‌ها را به عهده بگیرد. مجموع حقوق سالانهٔ دریافتی را با مجموع هزینه‌ای که در سال برای این خدمات می‌دهیم مقایسه کنیم. اگر حقوق کمتر بود، انتخاب بهتر کناره‌گرفتن از کار است. پس از چند سال اولیه هم می‌توان دوباره به سر کار برگشت.
کار در خانه
این هم راهکار جایگزین دیگری برای خدمات مراقبت از فرزندان است. پدر یا مادر، هرکدام تخصص‌های لازم را داشته باشد، می‌تواند در همان خانه به عنوان فریلنسر مشغول شود و در عین حال، از فرزندان هم مراقبت کند. با این کار، هم می‌توان هزینهٔ خدمات را کنار زد و هم از هزینه‌های جانبی کار مثل رفت‌وآمد و خرید لباس بی‌نیاز شد.
کمک گرفتن از دیگران
این هم راهکار جایگزین دیگری است. می‌توانید از خانواده تان برای مراقبت از فرزندان‌تان کمک بگیرید. مثلا یک راه ممکن این است که فرزندان را از صبح تا ظهر یا عصر نزد پدربزرگ یا مادربزرگ گذاشت.
کلام آخر
کم‌کردن هزینه های بزرگ کردن فرزندان به مسائلی که گفتیم محدود نمی‌شود و با درنظرداشتن ملاحظات کوچک‌تری هم می‌توان به کاهش این هزینه‌ها کمک کرد. فرضا اینکه در خرید لباس کمی بیشتر صرفه‌جو باشیم و یا کمتر برای اوقات‌فراغت هزینه کنیم. برای مورد دوم مثلا می‌توانیم بیشتر از پارک نزدیک خانه و دستگاه‌های بازی آن استفاده کنیم. اگر هم شرایط ایجاب کرد، نباید دربرابر مسائلی مثل خرید لباس یا اسباب‌بازی دست‌دوم برای فرزندان جبهه بگیریم؛ چون بچه‌ها در سنین پایین به‌سرعت رشد می‌کنند و از لباس‌ها و چیزهای دیگرشان خیلی استفاده نمی‌کنند. با این راهکارهای جزئی‌تر هم می‌توان به کاهش هزینه‌ها کمک کرد و وقتی کنار هم جمع شوند، تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر مجموع هزینه‌ها خواهند گذاشت.
نظر شما چیست؟ راهکار دیگری برای کاهش هزینه های بزرگ کردن فرزندان سراغ دارید؟ در قسمت کامنت‌ها ما را از نظرات و تجربه‌های‌تان آگاه کنید.
