سنسور دور موتور یا ESS (Engine Speed Sensor) یک قطعه حیاتی در صنعت الکترونیک و خودروسازی است. این سنسورها برای اندازه‌گیری سرعت یا موقعیت دورانی موتورها استفاده می‌شوند و نقش بسیار مهمی در کنترل و عملکرد صحیح موتور دارند. باتوجه‌به اهمیت بالای سنسورهای دور موتور، تحقیقات و توسعه در این زمینه همواره ادامه دارد تا بتوان عملکرد و دقت این سنسورها را بهبود بخشید.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
در این سری از مقالات آموزش مجله پدال سراغ بررسی کامل و همه‌جانبه سنسور دور موتور رفته‌ایم. با پدال همراه باشید.
همچنین بخوانید: شمع موتورسیکلت چیست و انواع آن کدام است؟
همچنین بخوانید: آفتامات دینام چیست و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟
سنسور دور موتور چیست؟
سنسور دور موتور در خودروها یک قطعه الکترونیکی است که سرعت و موقعیت چرخش میل‌لنگ موتور را اندازه‌گیری میکند و به کامپیوتر مرکزی خودرو (ECU) ارسال میکند. ECU از این اطلاعات برای کنترل زمان تزریق سوخت، جرقه‌زنی، سیستم‌های ضد قفل و دیگر عملکردهای موتور استفاده میکند و با استفاده از میدان مغناطیسی یا نور، سیگنال‌های الکتریکی تولید میکند.
سنسورهای دور موتور معمولاً از چندین نوع تکنولوژی مختلف برای اندازه‌گیری سرعت یا موقعیت استفاده می‌کنند، از جمله اثر هال، اثر هال اپتیکال، تغییرات جریان الکتریکی و میدان مغناطیسی. این تکنولوژی‌ها به حسگرها این امکان را می‌دهند تا با دقت بسیار بالا اطلاعات را از موتور جمع‌آوری کنند. باتوجه‌به اینکه سرعت و موقعیت دقیق موتورها برای کاربردهای صنعتی و خودروسازی بسیار حائز اهمیت است، سنسورهای دور موتور با دقت بالا و قابلیت اطمینان بالا باید طراحی شوند. همچنین، این سنسورها باید قادر به عملکرد در شرایط محیطی مختلف، از جمله دما، رطوبت و فشار باشند.
سنسور دور موتور چگونه کار میکند؟
سنسور دور موتور کار خود را با ایجاد سیگنال‌های الکتریکی از طریق تغییر میدان مغناطیسی یا نور انجام می‌دهد. این سیگنال‌ها سرعت و موقعیت چرخش میل‌لنگ موتور را نشان می‌دهند و به کامپیوتر مرکزی خودرو (ECU) ارسال می‌شوند. ECU از این سیگنال‌ها برای کنترل عملکرد موتور استفاده میکند.
چند نوع سنسور دور موتور وجود دارد؟
انواع مختلفی از سنسور دور موتور وجود دارد که در اینجا به سه نوع رایج آنها اشاره می‌کنیم:
سنسور تغییرپذیری متغیر (VR): این سنسور از یک آهنربا و یک سیم‌پیچ تشکیل شده است. وقتی یک قطعه فلزی به سنسور نزدیک یا دور می‌شود، میدان مغناطیسی تغییر میکند و ولتاژ متناوب (AC) در سیم‌پیچ ایجاد می‌شود. فرکانس و شکل موج ولتاژ بستگی به سرعت و موقعیت چرخش میل‌لنگ دارد. این سنسور نیازی به تغذیه برق ندارد؛ ولی ولتاژ تولید شده ممکن است بسیار بالا باشد. این سنسور در برخی از خودروهای قدیمی مانند پژو ۴۰۵ و پراید استفاده می‌شود.
سنسور اثر هال (HALL): این سنسور از یک آهنربا و یک ترانزیستور تشکیل شده است. وقتی یک قطعه فلزی به سنسور نزدیک یا دور می‌شود، میدان مغناطیسی تغییر میکند و ترانزیستور روشن یا خاموش می‌شود. این سنسور نیاز به تغذیه برق دارد و ولتاژ مستقیم (DC) در خروجی ایجاد میکند. ولتاژ خروجی دو حالت دارد: صفر ولت (زمین) و ولتاژ تغذیه (مثلاً ۵ ولت). این سنسور در برخی از خودروهای جدیدتر مانند پژو ۲۰۶ و سمند استفاده می‌شود.
سنسور نوری (OPTO): این سنسور از یک منبع نوری مثل LED و یک گیرنده نوری (مثل فتوترانزیستور) تشکیل شده است. وقتی یک قطعه فلزی بین منبع و گیرنده نوری قرار می‌گیرد، نور قطع می‌شود و ولتاژ خروجی تغییر میکند. این سنسور نیز نیاز به تغذیه برق دارد و ولتاژ مستقیم (DC) در خروجی ایجاد میکند. ولتاژ خروجی دو حالت دارد: صفر ولت (زمین) و ولتاژ تغذیه (مثلاً ۵ ولت). این سنسور در برخی از خودروهای ژاپنی مانند میتسوبیشی استفاده می‌شود.
سنسور دور موتور کجا قرار دارد؟
این در خودروها معمولاً در نزدیکی محور چرخ‌ها یا در نزدیکی موتور (در قسمت عقب موتور بر پوسته کلاچ و نزدیک فلایول) قرار دارد. البته ممکن است این سنسور در خودروهای مختلف در قسمت‌های دیگری قرار گرفته باشد.
علائم خرابی سنسور دور موتور چیست؟
برخی از علائم خرابی این سنسور به شرح ذیل هستند:
- قطع شدن پمپ بنزین زمانی که خودرو استارت می‌خورد
- افزایش مصرف سوخت خودرو
- کاهش قدرت موتور
- استارت خوردن اما روشن نشدن
- تغییر صدای موتور
- گاز خوردن در حالت سکون با تعویض دنده
- ریپ زدن موتور هنگام شتابگیری
- خاموش شدن موتور ترافیک‌ها
- روشن شدن چراغ چک
- تأخیر در روشن شدن موتور
- نمایش نادرست دور موتور خودرو
منبع : پدال
